تحلیل اقتصادی گزینه ‏های فعلی بهره ‏برداری از تالاب میقان

در تحلیل اقتصادی طرح‏ها، اغلب هزینه‏های برونی طرح مانند تخریب محیط‌زیست نادیده گرفته می‏شود. این مطالعه به تحلیل اقتصادی گزینه‏های مدیریتی تالاب میقان شامل استخراج سولفات سدیم، پرورش آرتمیا و گزینة تلفیقی با توجه به هزینه‏های تخریب تالاب پرداخته است. برای بررسی تخریب احتمالی تالاب بر اثر استخراج سولفات سدیم و علل آن از داده‌های بیلان آبی منطقه و نیز تصاویر سنجندة ETM+ ماهوارة لندست و نیز تصاویر Google Earth در دورة 1379‌ـ 1391 استفاده شد. در مرحلة بعد، کلیة هزینه‏ها و منافع گزینه‏های فعلی بهره‏برداری از تالاب میقان برآورد شد. برای برآورد هزینه‌ها و منافع فعالیت‏های استخراج سولفات سدیم و آبزی‌پروری از طرح‌های توجیهی و تکمیل اطلاعات در محل بهره گرفته‏ شد. هزینه‏های ناشی از تخریب تالاب با روش هزینة جایگزینی (هزینة بهسازی تالاب) و به کمک اطلاعات فهرست بهای واحد پایه فعالیت‏های ساخت‌و‌ساز 1392 برآورد شد. سپس کلیة اطلاعات مالی به کمک نمایة قیمت مصرف‌کننده به قیمت‌های سال 1392 تعدیل یافت. در‌نهایت کلیة گزینه‌ها به کمک معیار معادل سالانة ارزش خالص فعلی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که سطح تالاب عمدتاً به‏دلیل کسری بیلان آبی (تبخیر و تعرق پتانسیل شدید) با نرخ 6/3‌درصد در سال کاهش یافته است. به این ترتیب، استخراج سولفات سدیم دلیل اصلی کاهش پهنة آبی تالاب به نظر نمی‏رسد. با‌این‌حال استخراج معدن با عمیق‌کردن تالاب ممکن است به تشدید روند خشک‌شدن آن کمک کند. نتایج نشان داد که استخراج سولفات سدیم به این ترتیب دست‌کم هزینة برونی معادل 4/6 میلیارد ریال در سال ایجاد کرده است. بر‌اساس نتایج، استخراج سولفات سدیم و پرورش آرتمیا به‌ترتیب در سطح 800 و 2550 هکتار از تالاب، می‌تواند ارزش خالص فعلی سالانه‏ای در حدود 65/1 و 65/9 میلیارد ریال ایجاد ‏کند. نتایج همچنین نشان داد که منافع خالص فعلی سالانه حاصل از استخراج سولفات سدیم پس از کسر هزینه‏های بهسازی تالاب به 58/7 میلیارد ریال کاهش یافت. از‌این‌رو، گزینة استخراج معدن میقان، در صورت انجام درست و به‏موقع فعالیت‏های بهسازی تالاب، گزینة ناپایدار اقتصادی یا محیط‌زیستی محسوب نمی‏شود. نتایج همچنین نشان داد که مدیریت تلفیقی تالاب (بهره‏برداری با انجام عملیات بهسازی و پرورش آرتمیا) با منافع خالص سالانه‏ای معادل 124/6 میلیارد ریال اقتصادی‏ترین گزینة فعلی تالاب به‏نظر می‏رسد. با‌این‌حال مطالعات بیشتری لازم است تا دیگر منافع تالاب میقان از‌جمله منافع تأمین آب کشاورزی، گردشگری و حفظ تنوع زیستی برآورد شود.